Complexe omgeving

We noemen een omgeving complex als er niet een duidelijke “als dit dan dat” aanwezig is. Als dat wel aanwezig is, noemen we zo’n omgeving complicated (of zelfs simpel). Een complicated omgeving is waar de expert zich thuisvoelt. Hij kan daar optimaal zijn ei kwijt. Denk aan een automonteur die helemaal los kan op een auto die het niet meer doet. Of een Lean consultant die verspillingen kan gaan elimineren.

Waar het moeilijk gaat worden is als we de oplossing niet weten en in een zogenoemde complexe omgeving werken. En die omgevingen zijn er meer dan ooit en hun aantal neemt met sprongen toe. Het traditionele voorbeeld is de natuur. Als we daar als mens ingrijpen is het onduidelijke welke consequenties er allemaal zijn. En als we daar optreden als een expert met een attitude van “have been there, I know what to do” gaat het vaak helemaal mis. Vooral als de expert weer is vertrokken want de gevolgen laten zich veelal pas later zien. En waar (veelal onvoorspelbare) mensen werken met hun hoofd zijn we vaak in een complexe omgeving beland. Software ontwikkelen, beurskoersen voorspellen, inflatie terugdringen, kinderen opvoeden, lesgeven aan een groep pubers, het is allemaal onderdeel van een complexe omgeving. En daar past bescheidenheid. We weten niet van te voren wat er gaat gebeuren, hoe mensen zich gedragen, welke onderliggende factoren er allemaal zijn en hoe die zich tot elkaar verhouden. In het beste geval gaan we met kleine experimentjes van start, kijken in de praktijk hoe dat werkt en borduren daar op voort. En voila: zie het agile werken, met sprints, retrospectives en hele kort cyclische plannetjes.

Dus ja, in complexe omgevingen past bescheidenheid. Maar als consultant is het natuurlijk moeilijk om tegen je opdrachtgever te zeggen: “ik weet het ook niet, laten we maar wat proberen en zien wat er gebeurt”. Het is veel makkelijker om te zeggen “Hee, daar en daar heb ik dat ook gedaan en dat werkte toen goed. Dat doen we weer”. En achteraf geven we dan de cultuur de schuld.

Lean Agile Leiderschap

En dan belanden we automatisch bij Lean Agile Leiderschap. Hoe ga je als manager om met een omgeving waar zowel Lean (en als het goed is dus een complicated environment) als Agile (complexe omgevingen) een rol spelen. Bepaalde producten zijn als water uit de kraan (servicedesk diensten), andere producten zijn onvoorspelbaarder (software ontwikkeling) en beide komen voor in jouw afdeling.

• • Flexibiliteit versus Rigide aanpak
    Lean-Agile leiderschap legt de nadruk op aanpasbaarheid en flexibiliteit. Moedigt experimenteren aan (de praktijk moet het bewijzen) en stimuleert innovatie.

• • De mens centraal
    Lean-Agile leiders focussen op samenwerken, samen weten we meer dan in ons eentje. Ook een aanpak met daarin verweven empowerment en emotionele intelligentie zijn belangrijke kenmerken.

• • Continu verbeteren
    Continu verbeteren werkt alleen goed met continue feedback en continu leren. Er zullen feedback systemen (het liefst data gedreven) ingericht worden zodat we ook daadwerkelijk kunnnen verbeteren.